27.01.2021

Arregordaus oi sa Dii de sa memòria

In dii de oi, su 27 de gennàrgiu, dònnia annu s’afestat in totu su mundu sa Dii de sa memòria. In custa dii, istituia su 1 de donniassantu de su 2005 de s’Assemblea natzionali de is Natzionis unias, si bolint arregordai is vìtimas de sa shoah e, cunforma a su testu de s’Assemblea generali de su 2005, totu is stadus membrus de s’ONU tenint su doveri de fai a connosci s’olocàustu.

Me in Itàlia sa dii de sa memòria dd’ant istituia in antis chi fessit arreconnota de s’ONU. Difatis su 20 de trìulas de su 2000 su parlamentu italianu at aprovau sa lei n. 211: “istitutzioni de sa Dii de sa memòria po arregordai sa spèrdida e is persecutzionis de su pòpulu ebràicu e de is deportaus militaris e polìticus italianus in is campus nazistas”. Custa lei in s’artìculu 1 narat aici:

“Sa Repùblica italiana arreconnoscit sa dii de su 27 de gennàrgiu, dii chi nc’ant ghetau su cantzellu de Auschwitz, “Dii de sa memòria”, po arregordai sa Shoah (sa spèrdida de su pòpulu ebràicu), is leis ratzialis, sa persecutzioni italiana de is tzitadinus ebreus, is italianus chi ant deportau, fatu presoneris, mortu, e totu is chi, finsas me in is campus de cuntzentramentu e partis diferentis, sunt andaus contra a custu progetu e, ponendi in arriscu sa vida insoru etotu, ant sarvau àteras vidas e giau amparu a is perseguitaus”.

Ant sceberau custa dii po arregordai su 27 de gennàrgiu de su 1945, candu is sordaus sovièticus arribant a sa tzitadi polaca de Oswiecim (Auschwitz in lìngua tedesca) e agatant, a pagu tretu de innia su campu de cuntzentramentu de Auschwitz. Is sordaus russus liberant e torrant a giai sa speràntzia a totu is presoneris acorraus innia chi de òminis non portant prus mancu s’assimbillu! Sa scoberta de Auschwitz e is testimonias de is chi sunt abarraus bius aberint is ogus a totu su mundu fendi a connosci in dònnia logu, po sa primu borta, s’arrori mannu de su genotzìdiu nazifascista. Candu is russus intrant a Auschwitz no agatant sceti presoneris ma trastus de morti e de tortura, biint cosas chi no fait mancu a ddas crei e chi solu a ddas torrai a contai faint atzutzuddiri sa peddi.

Unus ses mesis in antis de Auschwitz is Russus aiant liberau is presoneris de àterus campus de cuntzentramentu (comenti su de Majdanek e in su 1944, is campus de stermìniu de Belzec, Sobibor e Treblinka (innui is nazistas aiant giai bortulau totu in antis de si ndi fuiri). Ma su de Auschwitz fiat su campu de morti prus mannu chi is nazistas aiant pesau e cussu innui aiant bociu prus de unu millioni de genti.

A pustis de sa liberatzioni de Auschwitz, totu su mundu benit a sciri de su stermìniu de is ebreus e de s’olocàustu nazista. Auschwitz, est su nòmini chi at a abarrai in conca a totus comenti de logu sìmbulu de su stermìniu de is ebreus in sa segunda gherra mundiali, in su 1979 s’UNESCO dd’at proclamau patrimòniou de s’umanidadi in arregordu de totu is vìtimas mortas po manu nazista.

Dònnia annu po agiumai una cida intrea si cuncordant in Itàlia e in Europa, in is scolas, in Parlamentu in is comunus e in sa televisioni unu muntoni de fainas po si nd’arregordai de custa tragèdia manna.

Oi, prus de sèmpiri, est pretzisu a fai a connosci custa pàgina trista de stòria, poita ca de una circa fata de s’Eurispes in su 2020 scideus ca in Itàlia puru est ammanniendi su nùmeru de is negatzionistas, est a nai cussa categoria de genti chi non creit a su stermìniu de is ebreus. In is arretzas sotzialis fatu fatu currint messàgius de òdiu e intolleràntzia grais meda. Po custu motivu Facebook e Twitter ant dispostu de scantzellai totu is messàgius chi negant s’olocàustu, ma su traballu de fai est ancora mannu meda e no in is arretzas sotzialis sceti. Comenti at nau Liliana Segre: “sa mellus manera de fai a connosci custu arrori mannu a is giòvanus de oi est cussa de ddis fai intendi is testimonias de is chi custu arrori dd’ant bìviu in peddi insoru e oi ddu bolint contai po chi in su mundu non torrit a acuntessi prus una cosa diaici!

Ocannu, sa pandemia de sa Covid-19, no at scantzellau is atòbius in programma po custa Dii, ma s’ in prus de is fainas (cuntzertus, mostras, atòbius, seminàrius) s’ant a fai in manera virtuali a mesu de cullegamentus on line o trasmìtius in streaming in is canalis sotzialis de is entis chi ddus cuncordant, in direta in sa televisioni e in s’arràdiu. Su 27 de gennàrgiu sa televisioni trasmitit, totu sa dii manna, film, documentàrius e editzionis spetzialis po arregordai sa persecutzioni e sa spèrdida de is ebreus po manu nazista.

Is Tzentrus de Servìtzius Culturalis de sa sotziedadi umanitària in Sardìnnia cuncordant po sa cida de su 25 a su 31 de gennàrgiu de su 2021 una rassìnnia on line de profundamentu in contu de su tema de sa Memòria intitulada “Memoria. Un vaccino contro l’indifferenza”. A pustis de 21 annus chi su Parlamentu de sa Repùblica italiana at istituiu custa Dii chi in su 2005 est diventada ricurrèntzia internatzionali de s’ONU, ita sensu podeus ddi podeus giai? Ma prus che àteru, comenti dda podeus trasmiti e “impreai” po chi siat de profetu a is generatzionis noas?

Mèrcuris su 27 de gennàrgiu a is 18.00 s’atòbiu

Di cosa parliamo quando parliamo di memoria? Un’atòbiu cun su stòricu Francesco Filippi, de s’Assòtziu Deina, chi podeis agatai on line in is pàginas:⠀
https://www.facebook.com/cineteca.umanitaria
https://www.facebook.com/csccarboniaiglesias.societaumanitaria
https://www.facebook.com/umanitarialghero

E tres film chi si podint castiai sena de pagai nudda de su 25 a su 31 de gennàrgiu in sa prataforma onlinesardegna.umanitaria.it

  • Una volta nella vita de Marie-Castille Mention-Schaar
    Fràntzia 2014, col, 105’.
  • Memorie - In viaggio verso Auschwitz de Danilo Monte
    Itàlia 2014, col, 76’.
  • Racconti di un viaggio dentro la memoria
    una produtzioni de su CSC Carbònia de sa Sotziedadi Umanitària impari cun Deina e Arci Sardìnnia, Itàlia 2017, col, 63’.  (a.f.)